- Wiedźmy
- Plener
- Malta na ulicach
WIEDŹMA. ODSŁONIĘCIE RZEŹBY NA CHWALISZEWIE
Daty wydarzenia
07.09 / sobota, godz.15:30
Daty wydarzenia
07.09 / sobota, godz.15:30
Miejsce wydarzenia
Bilety
wstęp wolny
"W 1511 roku spalono na stosie w Poznaniu na Chwaliszewie pierwszą kobietę oskarżoną o czary. Po tym wydarzeniu zapłonęły stosy w całym kraju. Ta kobieta była nie tylko ofiarą fantasmagorii ale i okrucieństwa sąsiadów, którzy wspólnie ustawili ten stos. To historia o tym jak łatwo wzbudzić w zwykłych, na co dzień porządnych ludziach pociąg do okrucieństwa, jak strach przed nieznanym infekuje społeczeństwo, jak łatwo z kobiety zrobić ofiarę. Poznając tę historię dziesięć lat temu w 2016 roku, zapragnęłam symbolicznego upamiętnienia tego wydarzenia i rozpoczęłam starania o postawienie pomnika, ku przestrodze. W tym czasie rozpoczęłam projekt Chór Czarownic, który opowiadał tę historię przenikliwym śpiewem, krzykiem, muzyką, był niecodziennym performance, dzięki temu historią "czarownicy z Chwaliszewa" udało się zainteresować tysiące ludzi. Teraz dzięki osobistemu zaangażowaniu pani Dominiki Kulczyk, festiwalu Malta i artystki Alicji Białej, która była obecna emocjonalnie i artystycznie od początku powstawania projektu, stanie w końcu pomnik na poznańskim Chwaliszewie. Mam nadzieję, że to miejsce stanie się miejscem refleksji, zadumy i wielu znakomitych wydarzeń artystycznych"
Ewa Łowżył
Podczas Malta Festival na terenie parku Stare Koryto Warty stanie rzeźba Wiedźmy z Chwaliszewa autorstwa Alicji Białej. Dzieło będzie symbolizować kobietę, która została spalona rzekome czary w XVI w.
"Etymologia „wiedźmy” nie jest jednoznacznie określona. Osoby językoznawcze są zdania, że wyraz „wiedźma” może być zapożyczeniem z języka ukraińskiego z XVI wieku lub pochodzić od prasłowiańskiego słowa oznaczającego „tę, która wie” - ale i robi ze swojej wiedzy użytek (przyrostek „-ma” oznacza wykonawczynię czynności). Wiedźma byłaby zatem kobietą, która jest „wykonawczynią wiedzy”. Niektóre słowniki etymologiczne wywodzą wyraz „wiedźma” od staroruskiego rzeczownika oznaczającego jeszcze w XII wieku wiedzę, a już od XV wieku - znachorstwo. Czyli wiedźma byłaby przede wszystkim lekarką, wprowadzającą w życie swą wiedzę, czyniąc ją wiedzą praktyczną. Potrafi za jej pomocą zarówno pomagać, jak i szkodzić. Wiedza wiedźmy łączy się także z widzeniem - oczywiście przyszłości. Niektórzy językoznawcy są zdania, że wyraz „wiedźma” pochodzi od słowa „wieszczyć”, a nie „wiedzieć”. Według tej teorii wiedźma byłaby więc kobietą, która ma wgląd w przyszłość. Europejskie wyobrażenia o wiedźmach mieszają się z tradycjami latynoskimi, nordyckimi i rdzennymi kulturami. Niezależnie od kręgu kulturowego, podstawowa konotacja jest taka sama: wiedźmy to osoby bystre, kompetentne, wykształcone, wszechstronne, „wtajemniczone”, wpływające na swój własny los. Były one i dalej są uciszane, oskarżane i piętnowane. Ostatni w Europie stos z ludzkim ciałem zapłonął w sierpniu 1811 roku w warmińskim miasteczku Reszel"
Michał Rusinek - literaturoznawca, prezes fundacji Wisławy Szymborskiej
W 1511 roku na Chwaliszewie, znanej wówczas dzielnicy browarniczej, doszło do dramatycznego wydarzenia, które na zawsze zapisało się w historii regionu. Kobieta, niesłusznie oskarżona o zatrucie wody używanej do produkcji piwa, została skazana na śmierć przez spalenie na stosie. To była jedna z pierwszych, udokumentowanych tego typu egzekucji na ziemiach polskich.
Autorką pomysłu powstania rzeźby jest Ewa Łowżył, poznańska artystka, fotografka, aktywistka, założycielka „Chóru Czarownic”.
Realizacja rzeźby autorstwa Alicji Białej jest jednym z komponentów programu „Wiedźmy”, czyli inicjatywy Dominiki Kulczyk, która ma zredefiniować pojmowanie tego słowa i zachęcać do dzielenia się wiedzą.
„Sprzeciwiając się dyskryminacjom i nierównościom dotykającym płeć żeńską na całym świecie, wspólnie z Kulczyk Foundation, inaugurujemy program o niezwykłych, odważnych i mądrych kobietach, napędzających zmianę społeczną. Kobietach, które inspirują dziewczyny z całego świata do rozwoju i zdobywania wiedzy ”
– zapowiada Dominika Kulczyk.
„Maltańskie „wiedźmy” reprezentują różne dziedziny życia, ale łączy je jedno – wiedza. Utalentowane, odważne, a przy tym autentyczne. Jedne z wielu.”
– dodaje Kulczyk.
Nazwa programu ma budować pozytywne rozumienie słowa „wiedźma”, tłumacząc pierwotne jego znaczenie – to osoba posiadająca wiedzę, umiejętnie z niej korzystająca – „kobieta, która wie”.
Alicja Biała, odpowiedzialna za projekt rzeźby, to artystka wizualna wywodząca się z Poznania. Pracuje w różnych mediach i skalach, głęboko angażuje się w tematy społeczne i ekologiczne. Początkowo zwróciła na siebie uwagę swoimi wielkoformatowymi muralami, a następnie politycznie naładowaną serią „Wycinanki Polskie” (opublikowaną w „Polska, wiązanka pieśni patriotycznych” Marcina Świetlickiego, wydawnictwo Wolno). W 2020 roku w poznańskiej Przystani Sztuki znalazły się jej pierwsze prace z serii „Totemy”, gdzie różne proporcje, kolory i ręcznie malowane wzory odzwierciedlają korespondują z wynikami badań i statystykami dotyczącymi kondycji środowiska naturalnego. Jej najnowsze prace obejmują: rzeźby w metalu wykorzystujące skażenia pokopalniane; kontynuację publicznych rzeźb „Totemy”; obrazy; prace w koronce oraz wiszące – wywodzące się z kobiecych zwyczajów słowiańskich – rzeźby świetlne „Pająki”. Artystka zanurza się w kulturową historię i spekulatywną przyszłość, mając nadzieję, że prawda wyjdzie na jaw i pytając: gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy?
Biała jest absolwentką Royal Drawing Scool i Royal College of Art w Londynie. Obecnie przebywa na rezydencji artystycznej w Giverny, we Francji, w domu Claude’a Moneta.
Alicja Biała, dzieląc się swoimi przemyśleniami na temat tworzenia rzeźby mówi:
„Projekt ten stał się dla mnie okazją do zgłębienia naszej zbiorowej historii i jej wpływu na współczesne postrzeganie kobiet. Wiedźma z Chwaliszewa to symbol zarówno krzywdy, jak i siły. W swojej pracy starałam się uchwycić tę dualność, aby przypomnieć o mocy, jaką kobiety niosły i nadal niosą przez wieki, mimo przeciwności.”
Nowa propozycja artystki, wykonana ze stali i częściowo trawiona kwasem, będzie mieć wysokość około 166 cm, co odpowiada średniemu wzrostowi polskiej kobiety, tak, aby każdy mógł odnaleźć w niej swoje odbicie – dosłownie i w przenośni.
Udostępnij informację o wydarzeniu