Rzeźba przedstawiająca jedną z pierwszych w Polsce kobiet spalonych na stosie za uprawianie czarów stanęła w trakcie Malta Festival na Chwaliszewie. W ciągu najbliższych dni tymczasowo zmieni lokalizację, a towarzyszyć temu będzie specjalny program wykładów i warsztatów. 

W 1511 roku na Chwaliszewie, w znanej wówczas dzielnicy browarniczej, doszło do dramatycznego wydarzenia, które na zawsze zapisało się w historii regionu. Kobieta niesłusznie oskarżona o zatrucie wody używanej do produkcji piwa została skazana na śmierć przez spalenie na stosie. To była jedna z pierwszych, udokumentowanych tego typu egzekucji na ziemiach polskich.

Symbol krzywdy i siły

Autorką pomysłu powstania rzeźby jest Ewa Łowżył, poznańska artystka, fotografka, aktywistka, założycielka Chóru Czarownic. – Ta kobieta była nie tylko ofiarą fantasmagorii, ale i okrucieństwa sąsiadów, którzy wspólnie ustawili ten stos. To historia o tym jak łatwo wzbudzić w zwykłych, na co dzień porządnych ludziach, pociąg do okrucieństwa. Jak strach przed nieznanym infekuje społeczeństwo, jak łatwo z kobiety zrobić ofiarę – mówi Ewa Łowżył. 

Rzeźba upamiętniająca tę historię ma być symbolem wielu innych kobiet doświadczających przemocy. Sylwetka wiedźmy ma wysokość 166 cm, czyli tyle, ile przeciętny wzrost kobiety w Polsce. Wykonana jest ze stali i częściowo trawiona kwasem. Lustrzana powierzchnia pozwala przejrzeć się w niej każdemu, kto stanie w pobliżu. Autorką rzeźby jest wywodząca się z Poznania artystka, Alicja Biała, która w swoich działaniach często porusza tematy społeczne czy ekologiczne. – Projekt ten stał się dla mnie okazją do zgłębienia naszej zbiorowej historii i jej wpływu na współczesne postrzeganie kobiet. Wiedźma z Chwaliszewa to symbol zarówno krzywdy, jak i siły. W swojej pracy starałam się uchwycić tę dualność, aby przypomnieć o mocy, jaką kobiety niosły i nadal niosą przez wieki, mimo przeciwności – deklaruje artystka. 

Wiedźma – czyli ta, która wie

Przez najbliższe tygodnie Wiedźmę z Chwaliszewa będzie można oglądać w biurze Malta Festival przy ul. Ratajczaka 44. W tym czasie rzeźba zostanie oczyszczona, konieczne jest też wykonanie prac konserwujących. Przygotowany zostanie fundament docelowy oraz tablica informacyjna. 

Historia Wiedźmy z Chwaliszewa oraz jej wymiar społeczny i kulturowy są pretekstem do tego, żeby o doświadczeniach przemocy wobec kobiet opowiadać więcej. W biurze Malty odbędzie się więc cykl spotkań dotyczących między innymi historii kobiet oskarżanych w Polsce o uprawianie czarów, ale też warsztaty, których celem jest wzmacnianie kobiet. – Kiedyś kobiety wiedzące, czyli wiedźmy, budziły przerażenie – mówi Katarzyna Renes, szefowa działu nauki i edukacji w Kulczyk Foundation. – Dziś wiedza o historii, ale też własnych prawach, swoim ciele i zdrowiu to potężne narzędzie do budowania niezależności. A na wzmacnianiu kobiet i budowaniu ich niezależności właśnie nam zależy.